धनतेरस: धार्मिक, पौराणिक तथा आधुनिक समाजमा यसको महत्व : क्षितिज विक्रम खनाल

कार्तिक कृष्ण पक्षको त्रयोदशी तिथिमा मनाइने धनतेरस हिन्दू संस्कृतिको अत्यन्त महत्वपूर्ण पर्व हो, जसले तिहार वा दीपावलीको औपचारिक सुरुवात गर्दछ। ‘धन’ अर्थात् सम्पत्ति र ‘तेरस’ अर्थात् त्रयोदशी तिथि  यी दुई शब्दको संयोजनले बनेको ‘धनतेरस’ केवल धन सम्पत्तिको पूजा मात्र होइन, आरोग्य, समृद्धि र आन्तरिक प्रकाशको प्रतीक हो। यस दिनको महत्व भौतिक, धार्मिक र दार्शनिक सबै […]

Continue Reading

जेन–जी आन्दोलन र राजनीतिक मोड

रमेश कुमार बोहोरा जेन–जी आन्दोलन र त्यसपछि विकसित राजनीतिक घटनाक्रमले नेपालको लोकतान्त्रिक यात्रामा नयाँ मोड सिर्जना गरेको छ । प्रतिनिधिसभाको विघटन, संक्रमणकालीन सरकार, निर्वाचनको तयारी, राजनीतिक दलहरूको जिम्मेवारी र जनआकांक्षाबीचको द्वन्द्व अहिलेको यथार्थ बनेको छ । आन्दोलनको मर्म र यसको राजनीतिक निहितार्थ बुझ्न नसके लोकतान्त्रिक प्रणाली फेरि एक पटक अन्योलको दलदलमा फस्न सक्छ । त्यसैले […]

Continue Reading

भदौ २४ गतेको ध्वंस : आन्दोलन, षड्यन्त्र र नेपालमाथि गरिएको रणनीतिक प्रहार : गुरु प्रसाद भट्टराई

२०८२ भदौ २३ र २४ को आन्दोलन नेपाली इतिहासमा एक यस्तो निर्णायक क्षण बन्यो जसले “क्रान्ति” भन्ने जनभावनालाई “प्रतिक्रान्ति” को भयावह परिणाममा रूपान्तरण गरिदियो। प्रारम्भमा जनआवाजको रूप लिएको जेनजी आन्दोलन, दोस्रो दिनसम्म आइपुग्दा, एक योजनाबद्ध विध्वंसात्मक गतिबिधिमा परिणत भयो। राज्यका गम्भीर संरचनाहरु , संसद् भवन, सर्वोच्च अदालत, सिंहदरबार वरपरका सुरक्षा घेरा, सरकारी कार्यालयहरू, सञ्चार र […]

Continue Reading

नेपालको ‘जेन-जेड क्रान्ति’ : युवा नेतृत्वको उदय, क्रान्तिबाट उदाएका दुई अनुहार, अर्जुन शाही र टंक धामी, विश्व इतिहास रच्ने युवा नेताहरू जसले मन र मस्तिष्कमा नेपालको क्रान्ति गरे

काठमाडौं, भाद्र २३, २०८२ (सेप्टेम्बर ८, २०२५) – नेपालको राजनीतिक इतिहासमा ‘जेन-जेड क्रान्ति’ले नयाँ अध्याय थपेको छ। यो आन्दोलन सामाजिक सञ्जाल प्रतिबन्धको विरोधबाट सुरु भएको थियो, जसले भ्रष्टाचार, बेरोजगारी र प्रणालीगत कुप्रशासनविरुद्ध युवा पुस्ताको आक्रोशलाई उजागर गर्यो। यो आन्दोलनले तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सरकारलाई ढालेर नयाँ सरकार गठनमा भूमिका खेल्यो, तर यसको पछाडि भारत-विरोधी, […]

Continue Reading

समुदायमा मनोसामाजिक परामर्शको बढ्दो आवश्यकता | सुरक्षित आप्रवासन (सामी) कार्यक्रम

मन आन्तरिक ईन्द्रिय हो, जो ज्ञानेन्द्रियबाट प्राप्त सूचनाको आधारमा प्रभावित हुन्छ। भावना, चाहना, स्वभाव, विश्वास, संवेगात्मक अवस्थाको संयुक्तरूप मन नै हो। मन कच्चापदार्थ जस्तो हुन्छ, जसलाई प्रशोधनको आवश्यकता हुन्छ। यसर्थ मन कहिले खुसी हुन्छ त कहिले दुःखी। त्यसैले त मनोवैज्ञानिक फ्रायडले मानव मनलाई चेतन, पूर्वचेतन र अचेतन गरी तीन भागमा बाँडिदिएका छन्। मन र मष्तिस्कका […]

Continue Reading

स्वबियु निर्वाचनको सान्दर्भिकता

सामान्यतया स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन भन्नाले विद्यार्थीका हकहित र अवसरसँगै सम्बन्धित शैक्षिक मुद्दा र रचनात्मक क्रियाकलाप सञ्चालन गर्ने विद्यार्थीहरुको उनीहरूकै आधिकारिक संस्थालाई बुझिन्छ। यो सङ्गठन राजनैतिक भन्दा पनि विधार्थीका आवश्यकतालाई केन्द्रमा राखेर सृजना गरिएको हो । तर विद्यार्थी नेतृत्वले समयको गतिशिलतालाई बुझ्न नसकेर उही पुरातन पद्धतिमै संगठन लैजान खोज्दा स्ववियुको भूमिका र आवश्यकतामा बारम्बार प्रश्न उठ्ने […]

Continue Reading

पम्फा भुसालको राजनैतिक यात्राबिषयमा स्नातकोत्तर तहमा शोध

त्रिभुवन बिश्वबिद्यालय राजनितीशास्त्र केद्रिय बिभागमा नेपाल कम्यूनिष्ट पार्टि माओबादीकी नेतृ पम्फा भुसालको राजनैतिक जिवनमा आधारीत “ पम्फा भुसालको राजनैतिक यात्रा” बिषयमा स्नातकोत्तर तहमा शोध गरीएको छ ।  बि. पी. कोइराला, गणेशमान सिंह, मनमोहन अधिकारी, मदन भण्डारी लगायतका राजनैतिक ब्यक्तित्वबारे पहिले पनि शोध गरिसकेको भए पनि हाल सम्मका माओबादी नेता र जनयुद्धका प्रमुख पात्र बारे गरीएको […]

Continue Reading

अघि बढौं, यो युग हाम्रो हो

नुमनाथ प्याकुरेल जगतमा काम नलाग्ने बनस्पति नभए जस्तै, समाजमा काम नलाग्ने मानिस पनि हुदैनन् तर धेरै समाजहरुमा सम्योजन गर्न सक्ने योजक पाउन चाहिँ गाह्रो छ । नेपाली समाजमा नस्लिय बिभाजन र राजनीतिक पहिचानको मुद्धा कसले कुन उदेश्यले छिरायो ? नश्लिय बिभाजन गरेर, घृणाको खेती कसले कुन अभिष्ट पुरागर्न प्रवेश गरायो ? समस्याको पहिचान त सबैले […]

Continue Reading

लागूपदार्थ दुर्व्यशन र महिला हिंसा

सुगन्धा सुवेदि लागुऔषध तथा मदिराजन्य पदार्थको दुर्व्यशनलाई कसरी नियमित र नियन्त्रित गर्ने? यो आज मात्र सोध्ने र सोधिने प्रश्न होईन। यो नेपाल र नेपालीले लागु औषध भनेको के हो भन्ने जान्नेले मात्र मुल्याँकन र लेखाजोखा गर्ने पनि होईन। यो त सबै केटीका बाबु-आमा, शिक्षक-विध्यार्थी, समाज र समुदायले चाख राख्नु पर्नै विषय हो? तर आज नेपालमा […]

Continue Reading

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको अन्तरवार्ता ले भारत दबाबमा

२८ पुष २०७७, मंगलवार, दिनदिनै बिचार  प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भारतिय  सञ्चार माध्यम जी न्युज तथा ग्लोबल लिडर को अन्तरवार्तामा दुई छिमेकी मुलुक भारत र चीनमा शान्ति कायम भए नेपाल पनि सुरक्षित हुने बताउनुभएको छ । उहाँले अन्तर्वार्ताका क्रममा दुई छिमेकीबीच राम्रो सम्बन्ध भएको नेपालले चाहेको बताउनुभयो। उहाँले भारत जनसंख्या र भूगोलमा नेपालभन्दा ठूलो भएपनि […]

Continue Reading